Anahtar Kelimeler: Taahhüt, Borç Ödeme Taahhüdü, Taahhüdü İhlal, Ödeme Şartı, Tazyik Hapsi
Borç ödeme taahhüdü temel olarak İcra ve İflas Kanunu (“İİK”) madde (m.) 111 ve m. 340’ta düzenlenmektedir. Bu yazımızın konusunu oluşturan “Taksitle Ödeme” başlıklı m. 111/I-II hükmünde düzenlenen borç ödeme taahhüdü alacaklının muvafakatine ihtiyaç duyulmaksızın yalnızca borçlu tarafından gerçekleştirilebilen bir işlemken, m. 340 ve m. 111/III hükümlerinin lafzından anlaşılan taahhütlerde alacaklının muvafakati aranır.
İİK m. 111/I-II hükmündeki temel şartlar şunlardır:
- En geç alacaklının satış talebinden önce yapılabilir,
- Borçlunun yeteri miktarda malı haczedilmiş olmalıdır,
- Azami 4 taksit yapılabilir,
- Her bir taksit, borcun 1/4’ünden az olmamalıdır,
- İlk taksit peşin ödenmelidir,
- Taksitler aydan aya ödenmelidir,
- Müddet 3 aydan uzun olmamalıdır.
Yukarıdaki taahhüt dışında, daha esnek şartlarla yapılacak taahhütlerde ise alacaklının onayı gerekmektedir.
“Borçlunun Ödeme Şartını İhlali Halinde Ceza” başlıklı m. 340 hükmünde (uygulamada “Taahhüdü İhlal Suçu” olarak nitelendirilmektedir) yukarıda açıklanan her iki taahhüt açısından geçerli olacak şekilde bir cezai düzenleme yer almaktadır. Buna göre:
- Taahhüdün makul bir sebep olmaksızın ihlal edilmesi durumunda,
- Alacaklının İcra Ceza Mahkemesi nezdinde yapacağı şikayete istinaden,
- 3 aya kadar tazyik hapsine mahkum edilmesi mümkündür,
- Hapsin uygulanmasına başlandıktan sonra borçlu borcun tamamını veya o tarihe kadar icra veznesine yatırmak zorunda olduğu meblağı öderse tahliye edilir,
- Ödemelerin tekrar kesilmesi halinde borçlu hakkında yeninden tazyik hapsi kararı verilebilir,
- Bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi 3 ayı geçemez.
Buradaki borçtan kasıt icra takibini oluşturanborç olup her bir taksiti ifade etmez (Bkz: Y. 19. CD 30.01.2019 T., 2018/8584 E., 2019/1128 K.).
Bir taksitin ödenmemesi halinde hükmedilecek tazyik hapsinin süresi maddede belirtilen toplam 3 aylık süreden düşülecektir. Keza Yargıtay da “(…) ilk taksitin ödenmemesi nedeniyle maddede öngörülen cezanın tamamının infazı halinde, yaptırım uygulama olanağı kalmadığından, diğer taksitlerin ödenmemesi ayrıca bir taahhüdü ihlal kabahatini oluşturmayacaktır.” yönünde hüküm tesis etmiştir (Bkz: YCGK 29.09.2009 T., 2009/16-188 E., 2009/205 K., www.kazanci.com, Erişim Tarihi: 02.04.2020).
Taahhüdü ihlal suçunun oluşabilmesi için taahhüt metnine ilişkin geçerlilik şartları bulunmaktadır:
- Taahhüt tutanağında toplam borç miktarı,
- İşleyen ve işleyecek faiz ayrı ayrı belirtilmeli, toplam faiz olarak belirtilmemeli,
- Vekalet ücreti,
- İcra harç ve giderleri açıkça belirtilmelidir.
Bu şartlar sağlanmadığı takdirde taahhüt metninde belirsizlik bulunduğu gerekçesiyle taahhüdün geçersiz olduğuna ve bu nedenle borçlunun sorumsuzluğuna hükmedilmektedir (Bkz: Y. 12. HD 11.09.2019 T., 2019/8901 E., 2019/12391 K., www.kazanci.com, Erişim Tarihi: 02.04.2020).
Av. Musa Armağan ADAL